Miejski portal informacyjny:
Łobez, Dobra, Radowo Małe, Resko, Węgorzyno

    1944 rok. 63 dni walki zbrojnej o przyszłość Polski i jej mieszkańców. 1 sierpnia na stałe wpisał się w karty historii naszego kraju. Ten dzień był ważnym wydarzeniem w tragicznej historii Polski w II Wojnie Światowej, mylonym w pewnym okresie przez prasę zagraniczną z Powstaniem w Getcie Warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia 1943 roku i trwało 28 dni. Decyzja o przeprowadzeniu w Warszawie akcji zbrojnej została podjęta 25 lipca 1944 roku na odprawie Komendy Głównej Armii Krajowej w porozumieniu z Delegatem Rządu na Kraj Janem Stanisławem Jankowskim ps. „Soból". Moment wybuchu powstania uzależniono od rozwoju sytuacji na froncie wschodnim. Po otrzymaniu informacji o zbliżaniu się wojsk radzieckich do Warszawy, przy widocznych przygotowaniach niemieckich do obrony miasta, 31 lipca 1944 roku równo o godzinie 18.00 dowódca Armii Krajowej gen. dyw. Tadeusz Komorowski pseudonim „Bór" wydał rozkaz rozpoczęcia powstania w dniu kolejnym - l sierpnia 1944 roku o godzinie 17.00. Do nierównej walki o honor i wyzwolenie Polski stanęło około 23 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej i jej oddziałów pomocniczych. Wśród nich Wojskowa Służba Ochrony Powstania, Wojskowa Służba Kobiet oraz organizacji scalonych lub formalnie podporządkowanych Armii Krajowej. Broń posiadało wówczas jedynie 15% z nich. Granaty, pistolety i karabiny, broń maszynowa i pojedyncze sztuki cięższej broni. W Powstaniu Warszawskim uczestniczyły też organizacje niezależne od Armii Krajowej, które przystąpiły do walki w łącznej sile około 2 tysięcy żołnierzy dysponujących podobnym uzbrojeniem. Pierwsze strzały padły na Żoliborzu około godziny 14.00. Do starć doszło też na Woli i w Śródmieściu. Ze względów strategicznych priorytetowym zadaniem wojsk niemieckich stało się otwarcie dróg do przepraw przez Wisłę. Mobilizując znaczne siły i środki zdołały przebić się przez Wolę i odepchnąć obrońców Starego Miasta od głównego szlaku komunikacyjnego prowadzącego do mostu Kierbedzia. W toku dalszych walk uzyskały dostęp do mostu Poniatowskiego, ale tylko przez Powiśle. Główną arterię - Aleje Jerozolimskie - do końca blokowały oddziały ze Śródmieścia. Pierwsze starcia Na Pradze położonej na zapleczu frontu, a przez to nasyconej wojskami niemieckimi, powstanie szybko zostało zdławione lokalnymi siłami. 14 września 1944 roku Pragę zajęły wojska radzieckie i znajdująca się w ich składzie I Armia Wojska Polskiego. Niemcy wycofując się wysadzili wszystkie warszawskie mosty drogowe i kolejowe. W następnych dniach w trzech rejonach na lewym brzegu Wisły wylądowały desanty I Armii Wojska Polskiego, ale tylko na Czerniakowie połączyły się z powstańcami. Nie miały należytej osłony lotnictwa i artylerii. Armia Czerwona pozostała bierna ograniczając się do zrzutów broni, amunicji i żywności, które rozpoczęła dopiero 13 września. Do 23 września Niemcy zlikwidowali wszystkie przyczółki. W chwili wybuchu powstania siły niemieckie w lewobrzeżnej Warszawie liczyły 15-16 tysięcy, w tym 10-11 tysięcy żołnierzy lokalnego garnizonu pod dowództwem Komendanta Warszawy gen. Reinera Stahela. Już 2 sierpnia rozpoczęło się organizowanie specjalnej jednostki do stłumienia powstania - korpusu dowodzonego przezgen. 53S Ericha von dem Bacha w sile około 25 tysięcy żołnierzy dobrze uzbrojonych i wyposażonych, z czego około 80% to skierowane do Warszawy posiłki, które w większości dotarły na miejsce w dniach 3-4 sierpnia. Do walki z powstańcami Niemcy ściągnęli m.in. odznaczające się wyjątkowym okrucieństwem wschodnie jednostki kolaboranckie złożone z Rosjan, Ukraińców, Azerów i innych nacji oraz jednostki rekrutujące się w znacznym stopniu z niemieckich kryminalistów. Wprowadzili cały arsenał środków bojowych: lotnictwo, artylerię (najpotężniejsze użyte działo miało kaliber 610 mm, a waga pocisku wynosiła prawie 2 tony), broń pancerną (pociąg pancerny, kanonierkę pływającą po Wiśle, czołgi i działa szturmowe), a nawet broń rakietową (miotacze m. in. burzących i zapalających). Do osłony atakujących czołgów jako „żywe tarcze” wielokrotnie używali cywilów. Po zdobyciu jakiegoś odcinka wojska niemieckie krwawo pacyfikowały zajmowany teren mordując zwłaszcza rannych, chorych i personel w szpitalach oraz wziętych do niewoli powstańców, ale nie tylko. We wszystkich opanowanych częściach miasta, również tych nie objętych walkami, prowadziły eksterminację, Polaków tak powstańców jak i ludności cywilnej bez różnicy wieku i płci. Masowym egzekucjom i okrutnym mordom, takim jak palenie ludzi żywcem, towarzyszyły bestialstwa, gwałty i grabieże. Ocalałych z pogromu Niemcy wypędzali z Warszawy. Ogłoszone 30 sierpnia 1944 roku przez Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone oświadczenie, że Armia Krajowa jest integralną częścią Polskich Sił Zbrojnych, której przysługują prawa kombatanckie, nie przerwało niemieckich represji. Powstańcy wbrew konwencji genewskiej nadal byli rozstrzeliwani. Dopiero w ostatnich dniach powstania zwarte jednostki poddające się wraz z dowództwem zostały potraktowane jak jeńcy wojenni. Upór i nadzieja w wygraną Mimo miażdżącej przewagi militarnej i stosowania bestialskich metod walki wojska niemieckie wszędzie napotykały zaciekły opór i w ciężkich bojach wydzierały powstańcom kolejne części miasta. W lewobrzeżnej Warszawie walki trwały na Woli i na Ochocie do 11.VIII, na Starym Mieście i na Sadybie do2.IX, na Powiślu do 6.IX, w Sielcach (nazywanych Dolnym Mokotowem) do 15.IX, na Powiślu Czerniakowskim (nazywanym Czerniakowem) do 23.IX, na Mokotowie do 27.IX, na Żoliborzu do 30.IX, w Śródmieścia dzień dłużej. Powstanie zakończyło się podpisaniem 2 października 1944 roku układu o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. W walkach poległo lub zaginęło około 18 tysięcy powstańców, około 25 tysięcy zostało rannych, a około l6 tysięcy dostało się do niewoli. Wśród ludności cywilnej było około 180 tysięcy ofiar śmiertelnych, z czego blisko połowa to osoby zamordowane. Pozostała ludność, w liczbie około 500 tysięcy, została wypędzona z Warszawy w czasie powstania i bezpośrednio po nim. Z tego około 400 tysięcy osób przeszło przez obozy przejściowe w Pruszkowie i w Ursusie skąd wysłane zostały na poniewierkę po okupowanej części krają, na przymusowe roboty do Niemiec i do obozów koncentracyjnych. Podczas walk legło w gruzach 25% zabudowy. Ponad drugie tyle zniszczyli Niemcy metodycznie paląc i wysadzając w powietrze uprzednio splądrowane budynki. Po wojnie wielu warszawiaków wywiezionych do Niemiec nie wróciło do kraju w obawie przed represjami. Wkraczające na ziemie polskie wraz z Armią Czerwoną sowieckie służby bezpieczeństwa NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych) i oddziały kontrwywiadu wojskowego SMIERSZ (Śmierć Szpiegom) rozbrajały i internowały w obozach na terenie Polski bądź wywoziły do ZSRS, a bywało, że i mordowały żołnierzy Armii Krajowej także tych, którzy współdziałali z Armią Czerwoną. Równocześnie tworzący się pod rządami komunistów polski aparat bezpieczeństwa prowadził podobną działalność. Już sam fakt uczestnictwa w Powstaniu Warszawskim czy przynależność do Armii Krajowej były wystarczającym powodem do aresztowania, brutalnych śledztw prowadzących w niektórych przypadkach do śmierci torturowanych, a przeważnie kończących się procesami i surowymi wyrokami z karą śmierci włącznie. Okres największego terroru przypada na lata 1944-45 i 1948-56. Osoby niewygodne dla władz inwigilowane były aż do 1989 roku. Straty wojsk niemieckich wynosiły: około 17 tysięcy zabitych i zaginionych i około 9 tysięcy rannych.   Materiał źródłowy dot. historii Powstania Warszawskiego pochodzi ze strony internetowe Związku Powstańców Warszawskich, pod adresem: www.powstanie1944.pl . Uprzejmie dziękujemy za udostępnienie tekstów źródłowych.

Pełna treść wiadomości na: lobez.pl/aktualnosci/74-rocznica-wybuchu-powstania-warszawskiego.html